Չնայած երկրի ներքին ու արտաքին քաղաքականության մեջ ԽՍՀՄ վեցերորդ առաջնորդի «անձնական մեծ ներդրումին», ճգնաժամային երևույթները էկոնոմիկայում, ժողովրդական տնտեսության մեջ ավելի էին խորանում: Վերցնենք թեկուզ պետության տնտեսության վիճակի առավել ինտեգրալ բնորոշիչ միայն մեկ ոլորտ:

Դ. Վոլկոգոնովի տրամադրության տակ եղած մինչ այդ փակ հսկայական քանակությամբ արխիվային նյութերից (քաղբյուրոյի նիստերի արձանագրություններ և ուրիշ խիստ գաղտնի փաստաթղթեր) ես հավաստի տեղեկություն ստացա ոչ միայն ինձ հետաքրքրող հարցի՝ Սոլժենիցինին ԽՍՀՄ-ից արտաքսելու մասին որոշում կայացնելու մանրամասների, այլև 1983 թ. սեպտեմբերի 1-ին հարավկորեական «Բոինգ-447» ուղևորատար ինքնաթիռի բարբարոսական կործանման հանգամանքների քննարկման:

Բարեկամներիցս մեկը հարցրեց. -Դու 1914-1919 թթ. ժամանակահատվածի մասին գրեցիր իսկական ամերիկացիների ու ռուսների մասին, իսկ իսկական հայեր չկայի՞ն: -Կային, անշուշտ,- պատասխանեցի:

Ջավախքի Ալաստան գյուղի բնակիչները գաղթել են Կարնո գավառի Արծաթի գյուղից 1829-30 թթ. Մեծ տարհանման ժամանակ, երբ Ադրիանապոլսի ռսաթրքական հաշտության պայմանագրով, առ և տուրի արդյունքում, ի շարս մի շարք հայկական շրջանների, յաթաղանակիրներին նվիրաբերվեց Էրզրումը՝ իր շրջակա գյուղերով, և տեղաբնակ հայության մի պատկառելի զանգված, հայտնվելով գոյատևման փակուղու առջև և խուսափելով արյունարբու հրեշի անխուսափելի վրեժխնդրությունից (բացի սպանդից ու թալանից, նրանից այլ ակնկալությունն անմտություն էր), նախընտրեց լքել հայրենի բնօրրանը:

Զորավար Անդրանիկը կանգնում էր զորքի առջև ու գոչում. -Ողջո՜ւյն քաջաց: Իսկ շարքերը միահամուռ պատասխանում էին. -Ողջո՜ւյն քաջին:

1982 թ. նոյեմբերի 10-ին չորրորդ «առաջնորդ» Լեոնիդ Իլյիչ Բրեժնևը հրաժեշտ տվեց երկրային կյանքին:

«Իրատեսի» հեղինակ Սոկրատ Հովսեփյանը հարկ է համարել անդրադառնալ «Կտրականապես համաձայն չեմ Ռուբեն Վարդանյանի հետ» իմ հոդվածին: Ես ժամանակ ու ցանկություն չունեմ արձագանքելու Հովսեփյանի գրվածքին, որովհետև.

Առասպելում ասվում է՝ բազմաթիվ արշավանքներից հետո պարսից արքա Շապուհ 2-րդ Մեծին (309-379 թթ.) չի հաջողվում ծնկի բերել Հայաստանը։ Նրա քրմերը խորհուրդ են տալիս գողանալ հայ թագավորների աճյունները, որ երկիրը զրկվի իր ուժից ու պարսիկները հեշտությամբ գրավեն։

Նախորդ «Հայարանում»` «Իսկական ամերիկացիները» հրապարակման նախաբանում, շարադրել էի գրվածքիս դրդապատճառները: Բայց անարդար կլիներ գոնե մի փոքրիկ անդրադարձով չխոսել նաև իսկական ռուսների մասին:

Ամերիկյան լուսնային ծրագրի ավարտից հետո, XX դարի 70-ականների կեսերին, չգիտես որտեղից, ում կողմից և հանուն ինչ-ինչ կասկածելի նպատակների ծնվեց «Լուսնային դավադրության տեսությունը», որի կողմնակիցները պնդում են, թե ամերիկյան աստղագնացները երբեք չեն եղել Լուսնի վրա, թե այն ամենը, ինչ կապված է լուսնային վայրէջքների հետ, կեղծարարություն է, հոլիվուդյան կինոբեմադրություն ու նմանատիպ այլ ցնդաբանություններ: